Jacques Slierendrecht: kwaliteit uit de mensen om je heen (door ze een klein beetje te stimuleren)

Twee vrienden die op een zondagochtend in de prachtige bovenkamer van D&S Appartementen een gesprek hebben over Quality of Life. De sfeer van de kamer is echt heel fijn. We hebben veel lol samen. Er worden echter serieuze onderwerpen besproken. Jacques Slierendrecht ken ik van al lang terug. Uit de tijd dat we samen in de popband Fashion for the Public speelden. Hij als drummer en ik als bassist/zanger. De ritmesectie staat klaar. Tel maar af: 1, 2, 3, 4 go.

De persoonlijke stappen die je in je Quality of Life gemaakt hebt: je bent van de horeca naar een leraarschap gegaan en dat is best een hele grote stap in je Quality of Life?
Dat is wel een grote verandering maar de stap op zich was niet zo groot. In de horeca was ik op het laatst ook wel bezig met het geven van lessen, van instructie. Daardoor was de stap eigenlijk kleiner. Want op het laatst gaf ik bij La Place instructies in Utrecht. Dan kwamen de bedrijfsleiders van al die filialen daar naartoe en dan moesten ze de gerechten leren kennen van bijvoorbeeld de Thaise week. Ik werkte met vier collega’s die waren kok en die legden dan uit je het moet snijden en je moet er zoveel gember in doen, zoveel koriander – daarom weet ik dat ook, ik heb het meegekregen – en dan vertelde ik de achtergrondinformatie (dat haalde ik uit een boekje want ik wist er niets van af) over die Thaise gerechten, wat voor betekenis het had en waar het werd gebruikt. En ik vertelde dat dan tussendoor. Toen bleek dat ze dat allemaal wel leuke verhalen vonden en dat ze luisterden omdat ik het goed kon uitleggen. Toen die niet-winstgevende afdeling werd opgedoekt konden wij een opleiding krijgen en toen dacht ik dan ga ik terug naar mijn lerarenopleiding die ik ooit vroeger begonnen was voor geschiedenis.

Oh, je bent heel vroeger al met een lerarenopleiding begonnen!
Ja. Op de School voor Taal en Letterkunde in Den Haag, een opleiding voor docent geschiedenis. Daar ben ik na een paar jaar mee gestopt en een paar jaar later nog weer eens een beetje begonnen maar meer als hobby. Gewoon vanuit mijn belangstelling voor geschiedenis want ik dacht ik word een slechte leraar. Wat in die tijd ook het geval zou zijn geweest.

Dus het is wel een enorme verandering en het heeft wel heel veel bijgedragen aan de kwaliteit van leven.

Hou oud was je toen je de opleiding weer ging doen?
Ik denk 47.

Vier jaar of twee jaar; hoe lang duurde de opleiding?
Normaal gesproken drie jaar maar toen leerde ik Danka [Jacques zijn vrouw] kennen en toen duurde het vier jaar [veel lachen samen]. Ik zat echt gewoon van in de zomer ik ga mijn scriptie schrijven en toen kwam ik haar tegen….

Er was andere kwaliteit van leven in je leven gekomen
Ja. Als ik helemaal eerlijk ben, moet ik zeggen dat sinds ik met Danka ben, is het leven ook compleet, voelt en vol. Wat moet je er nog meer uithalen? Snap je? Het is ook het gevoel dat alles op zijn plaats gevallen is.

Zij zorgt er ook voor dat ik in alles beter ben dan ik ben. Ik ben niet beter dan ik ben maar ze geeft me het gevoel van dat ik in alles beter geworden ben.

Hoe doet ze dat?
Ja, ze geeft… veel complimenten: ‘doe je goed‘, ‘hoe weet je dat?’ ‘ja weet ik gewoon’, het is gewoon niet zo, ik ben helemaal niet zo goed’, ‘je bent gewoon de beste op die school’, ‘nee dat is gewoon niet waar Dank’. Af en toe ben ik ook niet goed voorbereid, ben ik chagrijnig en vinden de kinderen me gewoon een eikel. Dan zeg ik ‘je moet niet denken dat ze me allemaal leuk vinden, dat is écht niet zo, er zijn er heel veel die hebben een pishekel aan mij’. Maar zij geeft me het gevoel dat ik het allemaal kan. Waardoor het misschien wel beter gaat toch. Ik zeg weleens van ‘door jou ben ik gaan glimmen’. Weet je wel. ‘Je hebt me een beetje gepoetst’.

En ze heeft misschien ook het beste uit jou gehaald, ontwikkeld?
Ja, hoe moet ik dat nou zeggen. Het is niet dat het anders niet gebeurd zou zijn. De stappen maak ik sowieso wel.

Je zei net ze dat ze jouw leven compleet maakt
Het is toch een soort van menselijke behoefte om dingen intiem te delen. Ik ben van nature niet iemand die dat met heel veel mensen doe. Als mensen vragen hoeveel vrienden heb je dan kom ik met veel pijn en moeite op drie en daar ben jij er één van.

Gelukkig
Maar we zien elkaar niet veel en dat begrijpen mensen dan ook niet. Ik heb drie vrienden en die zie ik eens in de drie jaar [grote lol samen]. Dat vinden ze al geen vriendschap. Dat kan niet. Snap je?

Als je dicht bij iemand zijn hart zit dan ben je toch een vriend
Dus ik doe dat niet bij veel mensen en tegelijkertijd ben ik wel met heel wat mensen tot een bepaald niveau open en makkelijk contact makend. Ik vind drie vrienden prima. Dat ik met bijna iedereen vrij snel contact kan maken dat vind ik ook heel lekker. Want dat betekent dat ik in het dagelijkse leven waarmee ik werk vrij snel op een vriendschappelijke manier met elkaar kan omgaan. Binnen een paar weekjes zit ik met een paar gasten van een jaar of 30 die net klaar zijn met de opleiding in het café te kletsen. Dat vind ik ontzettend leuk. En ook met die mensen die er al 30 jaar werken Dat heb ik in de horeca geleerd.

Daar zat ik ook net aan te denken want daar leer je gewoon met iedereen te praten
Bij Van der Valk word je gedwongen om met alle rangen en standen te communiceren. Dan krijg je mensen uit Wassenaar, een beetje de koude kak, maar je krijgt ook uit de Schilderswijk en soms nog binnen één minuut dat je nog moet omschakelen. Daar heb ik wel veel van geleerd zonder dat ik het in de gaten had.

Dus wat was de vraag?

De Quality of Life van horeca naar leraarschap
In de zin van kwaliteit van leven is het een enorme verandering ja. Bij nader inzien was het niet zo’n grote stap als iedereen zou denken. Het was wel een kleinere stap in een langer proces.

Je tweede grote stap is die van Voorburg naar Wapserveen, wat heeft dat voor effect op je Quality of Life?
Dat is een beetje hetzelfde. Door omstandigheden ben ik al zeven jaar op en neer aan het reizen geweest. Dus de omgeving en de mentaliteit van de mensen en het huis, want je moet aan een huis wennen natuurlijk, die maakt zeg maar de uiteindelijke verhuizing niet zo moeilijk. Vorig jaar heb ik de spullen verhuisd toen zou Salomé [de dochter van Danka] in Voorburg gaan wonen, ze zou in Den Haag gaan studeren. Toen was ook de situatie we hebben niet gelijk kamers vrij dus die staan in dozen. Eerlijk gezegd: heel veel spullen staan nog steeds in dozen. Ik heb twee dozen met boeken uitgepakt. Maar alle platen, CD’s, cassettes – die heb je ook niet echt meer nodig maar dat is dan wel wat ik heb – die staan allemaal nog in dozen. Ik heb dan wel mijn kleding uitgepakt maar heel veel dingen staan er gewoon nog.

Heeft de verhuizing van de stad naar het plattenland misschien ook een beetje met de leeftijd te maken?
Ja, maar het is ook wel iets van wat er al wel was. Als kind vond ik het al mooi. Met mijn ouders ging ik de kant op bij Wezep, dat is aan de andere kant van Zwolle. Dat waren perioden dat onze vader thuis was, niet altijd werkend en chagrijnig. In die weken kon hij overigens ook kwaad  worden man. Oh, wat kon ie kwaad worden. Maar daar had je toch wel, ik denk dat het daar mee te maken heeft, het prettige gevoel van vakantie, met z’n allen, samen. In de bossen die er zijn. Later ben ik bij de padvinderij gegaan dus dan ga je de vrije natuur in dat vond ik allemaal prachtig. Dus dat heb ik er ook altijd in gehouden. Ik ging fietsen met m’n vrienden door de duinen en door de natuur toen ik 17, 18 was. Wie doet dat nu? Een nerd gewoon.

Ook dat draagt wel bij aan de kwaliteit van leven. Maar het is ook wel een geleidelijke stap geweest.

Bijzonder dat je eerst in Wezep gezeten hebt en dat je nu weer in hetzelfde gebied gekomen bent.
Ik heb altijd wel als een soort van droom gehad – ik ging met Lenya en Sasha [de dochters van Jacques] vaak naar Frankrijk, dat was het gevoel van vrijheid, zelf-doen en genieten van het leven, altijd mooi weer – ik wil een huisje hebben in Frankrijk en in mijn gedachten zag het er uit als dit. Zoals dit binnenplaatsje, soort van, ik geloof dat er nog ergens een trappetje zat ofzo, maar goed dat hebben we dan niet, maar het binnenplaatsje zag er ongeveer wel zo uit. Ja.

Het is hier dan een beetje plat maar voor de rest zou het mooi in de omgeving zoals in Frankrijk kunnen zijn
Er zijn perioden in de zomer dat de tuin er zo mooi bijstaat. Dit jaar zelfs nog tot in oktober dat de zonnebloemen er nog staan dan denk je ja dat is in gedachten altijd wel een soort van droom geweest.

Is het dan een soort thuiskomen? Of is dat te groot gezegd?
Tjaa, ja, dat kun je niet zeggen echt. Ik vind het nu wel heel erg prettig dat ik ook m’n werk hier heb. Dat ik gewoon naar huis kom dat is wel heel erg leuk. En dat we dan met z’n tweeën zit te eten. De een zegt dan ‘wordt dit onze oude dag dan’ [lachen]

Ben je dan samen tevreden?
Ja, op het moment wel ja.

Maar niet als projectie als dat je oude dag wordt?
Op een gegeven moment is het wel weer de bedoeling dat je ook wat vaker het gebouw gaat verlaten om zo maar te zeggen.

Dat je dan weer de beweging naar de stad maakt?
Nou ja, dat je ook weer mensen opzoekt. Je kan je hier voor een vereniging opgeven, de muziek, of iets anders. Je kan contacten gaan leggen die wat bestendiger zijn dan ik de afgelopen zes jaar heb kunnen doen. Voor mij kan dat muziek zijn. En Dank die het afgelopen jaar altijd veel op en neer is gegaan en ook veel voor de kinderen dingen moest doen en laten. Dat het er niet van gekomen is eigenlijk. En of je dat je oude dag wil noemen. Ik zie dat eigenlijk niet zo is. Ik blijf tot minstens 70 werken en daarna heb ik waarschijnlijk dingen die ik nog tien jaar kan blijven doen. Al is het maar bedden verschonen hier, weet je.

Ja, dat is natuurlijk ook mooi om de B&B zo op te bouwen hier
Dat is eigenlijk ook een beetje het idee. Plan B is eigenlijk bedoeld voor na het pensioen. Heb je tien jaar de tijd om dingen op te bouwen. Of het nou dit is of catering-achtige dingen of andere plannetjes die er liggen. Dat maakt eigenlijk niet zo veel uit.

Daar groeit dan iets uit. Wel vanuit deze omgeving? Niet dat je denkt je gaat terug naar Voorburg?
Niet naar Voorburg maar we denken wel we moeten ons alvast inschrijven voor Amsterdam-Noord. Dan zijn we misschien over 15 jaar aan de beurt. Misschien wel leuk. Weet je wel dan verkoop je je huis en dan neem je een huurwoning daar.

Ik zou eigenlijk niet zoals Plik [Jacques zijn schoonvader die in het huis ernaast woont] hier willen wonen. Het is ook wel eenzaam. Zolang je makkelijk overal naar toe kan gaan… maar op een gegeven moment gaat het niet meer zo makkelijk. Dan ben je weer afhankelijk van de regiotaxi. Bij veel mensen die hier niet een familie hebben is dat best wel pijnlijk om te zien eigenlijk.

Je moet je boodschappen toch doen en je contacten onderhouden
Je ziet het ook met Plik: hij laat geen gelegenheid voorbij gaan om boodschappen te doen. Niets nodig: komt hij met twee tassen aanzetten. Er even uit. En hij is niet de persoon om zich voor de biljartclub op te geven ofzo. Dat zou ik dan nog wel zijn, denk ik, nou niet de biljartclub, vergelijkbare dingen.

Jij zou de muziekfanfare doen
Ja, zoiets.

Maar ook dit heeft enorm bijgedragen aan de kwaliteit van mijn leven, zeker. Hoewel de stap geleidelijk aan is gegaan, voel je wel gelijk de ruimte en de rust. Best wel. Het is niet echt een heel groot huis in Voorburg. Het is het wel aan alle kanten buren. Er is altijd wel iemand aan het zagen. En dat heeft ook wel invloed op je. Veel ook denk ik. Meer dan je wilt toegeven. Dank zegt het wel eens als we in Voorburg zijn ‘dat je niet gek wordt van al die herrie’, ‘Dank ik hoor het niet’. Blijkbaar stop je toch wel energie in het weghouden van de geluiden.

Ik merk het ook hoor. Je merk de stilte hier. Dat is het.
Of als het donker is dan is het ook mooi. Ik sta heel vaak naar de maan te kijken. En al die sterren. Dank die weet ook alles van die sterren, nou ze weet niet alles, voor mij is het verwonderlijk dat je weet dat die ster een naam heeft en dat je ze kan herkennen.

Die kan je helemaal niet zien in Voorburg
Nee.

Misschien één ster, twee sterren
Ik denk dat er daar ook wel mensen zijn die er kaas van hebben gegeten. Zij weet het wel, dat is dit en dat is dat en dat is Orion, en dat is… ik zit echt te schudden. Dat geeft je wel een soort… het leven is net ietsje trager. Dat is wel lekker eigenlijk.

Wat doet dat die traagheid?
Er gaat een soort van spanning of stress weg maar dat is ook niet helemaal waar hoor. Want je hebt eigenlijk hier te maken met andere dingen. Het is op zich wel lekker. Je hebt ook verveelmomenten nodig op een dag. En die krijg je hier gewoon.

Je krijgt verveelmomenten ondanks dat je zoveel klusjes nog moet doen?
Die doe je dan gewoon niet. Daar heb je geen zin in. Dat is dan wel weer lekker van een groot huis. Je maakt plannen voor tien en je hoeft er maar… als je het niet doet, is het ook goed. Weet je het huis hoeft niet af te komen, het is meer dat je iedere keer een klein stukje verder komt dan is het wel leuk genoeg.

Ik kan me wel voorstellen dat de stad, de drukte, die neemt je mee in de stroom. En hier is de stroom de uitgestrektheid, de horizon dat je zo ver kan zien, die weilanden oneindig… dat het ook een soort stroom is die je opneemt. Zoals je zegt een soort traagheid.
Ik moet wel eerlijk zeggen: de traagheid kon ik in de stad ook wel bij mezelf vinden. Ik kon naar de Albert Heijn lopen in de Theresiastraat, dat is niet de dichtstbijzijnde, dat vond ik dan wel een lekkere wandeling langs een bepaald soort huizen en af en toe links of rechts prettige bomen. Dat vond ik een lekker wandelingetje. En op de terugweg liever nog een heel stuk omlopen met de zware tassen. Dat wandelingetje geeft een soort mijmering, een beetje rustig over de dingen na kunnen denken.

Je denkt wel over de dingen na? Het is niet dat je alleen maar kijkt naar ‘wat een mooie boom’? De gedachten waaien wel?
Ja, dat geeft ook een soort rust. Dat soort wandelingetjes mis ik hier juist weer. Want je gaat hier niet naar de rotonde lopen. Dat slaat nergens op.

Tien minuten fietsen en je zit in een prachtig natuurgebied!
Dat is dan toch te weinig. Dat is dan toch wel dat de autootjes die voorbij komen en fietsers die bijna tegen elkaar knallen: dat is dan leuker dan dat uurtje daar. Ik doe het wel af en toe hoor. Misschien ook wel te weinig. Nou deze zomer, dit najaar ben ik wel veel die kant opgegaan. Heb ik wel veel op m’n fiets gezeten. Ik kan dat dus ook wel uit de stad halen.

Dan persoonlijk. Je zei net al dat Danka je completer gemaakt heeft. Dat is ook een heel bijzonder verhaal hoe je haar ontmoet hebt. Het is bijna of toeval een rol speelt in jouw leven. Positief
Ja toeval, een beetje mazzel. Ik weet niet wat het is eigenlijk. Daar hebben we het wel eens over. Maar als je daarover gaat nadenken dan kom je echt op..,

Waar kom je dan op?
Dan kom je allemaal op van die vage dingen daar schiet je niet zoveel mee op. ‘Toeval bestaat niet’, ja, ja,… ik kon pas googlen toen ik een computer had. Ja, eerder kon ik je [Danka] niet googlen. Ik was niet bij de snelste dus het duurde even. Dus het is ook wel de techniek die ervoor gezorgd heeft dat wel elkaar konden ontmoeten. Maar ik dacht natuurlijk eerlijk gezegd die is gewoon getrouwd, die heeft een gezin en die is gelukkig en woont in Parijs ofzo. Dat dacht ik.

Maar je bent haar toch gaan googlen…?
Ja gewoon ‘hoe gaat het met je?’ en toen dacht ik helemaal niet verder dan van hoe zou het met haar gaan. Ik dacht zij is getrouwd en ze had kunstacademie en mode gedaan en was daar goed in en dus zij heeft daar haar weg in gevonden. Klaar. Ik heb haar ook nooit meer gehoord en gezien. Dus ik dacht die zit in New York ofzo. ‘Hoe gaat het met je?’… en dan zat ze in de klei.

Het is dan ook wonderlijk dat je alle twee voldoende vrij bent om iets te beginnen. Als een van de twee nog teveel in een scheiding hangt dan wordt het ook wel ingewikkelder. En met die puberkinderen denk ik dat het in één huis ook niks geworden was. Dan hadden we elkaar de hersens in geslagen. Dus ja, dat zijn wel gelukjes of zo, mazzeltjes of toeval, weet ik veel. Ik weet niet hoe ik dat moet zien eigenlijk.

Maar het is wel zo dat we elkaar in heel veel dingen makkelijk en goed en snel aanvullen. Als we weleens ruzie hebben dan zijn allebei wel in staat om er niet nog een schepje bovenop te gooien om de ander te overtroeven – dat gebeurt wel eens natuurlijk – maar er zijn wel genoeg momenten in zo’n ruzie dat we dan lager gaan en dat we de ander een escape aanbieden: ‘als ik dan, dan kan jij en dan..’, ‘hoppeka, het is nu lang genoeg geweest’.

Dan worden de krachten weer even getest?
Het gebeurt niet veel hoor. Maar op dat soort momenten voel je wel, merk je wel, dat we best wel goed bij elkaar passen. Dat we het ook kunnen oplossen.

Dus het heeft wel de kwaliteit van leven wel enorm veel verbeterd. Meer zit er bijna niet in denk ik, eerlijk gezegd. Zegt zij ook van ‘hoeveel gelukkiger moet je nog worden dan dit?’ ‘Ik weet het ook niet Dank’ . Maar je moet ook niet in een piramide gaan denken want dan heb je wel eens de kans dat het misschien wel zoiets is [Jacques maakt een beweging naar beneden].

Of dat je aan de andere kant eraf valt als je de top van de piramide bereikt?
Ja, als dit de top is dan kan je toch niet gelukkiger worden dan dit… dan wordt het na dit moment alleen maar slechter. Zo moet je niet denken. Het zal wel zoiets zijn [meer een golvende beweging]. Er zullen zich nog wel rampen gaan voordoen. De mensen die we gaan verliezen. Denk ik. Kan bijna niet anders.

Als je die kracht samen zo hebt, dat is natuurlijk heel bijzonder
Ja, maar echt slechte tijden hebben we nog niet gehad. Hoewel met die kinderen is het soms best wel, best wel spannende tijden. Het is wel moeilijk om, achteraf is het.. je hebt er mee te maken, je hebt er ernstig rekening mee te houden, je ziet dat tot op de dag van vandaag dat het aan de ene kant best wel goed gegaan is en aan de andere kant is het best wel lastig met vier van die gasten die opgroeien.

Allemaal pubers
Ja in ieder geval mensen die op het punt staan hun eigen gang te gaan. En die zich niet zoveel meer aantrekken, in ieder geval minder, van ouderen. Die zich niet meer zo makkelijk de les laten lezen. Volgens mij gaat het nu wel aardig met allemaal. En ook de verhoudingen onderling zijn ook best wel van gestabiliseerd. In het begin was iedereen dol op elkaar en toen kwam er een andere fase en dan leer je elkaar net ietsjes beter leren kennen, je wordt er gek van.

Je zag gewoon je kan niet zomaar vier kinderen van ongeveer dezelfde leeftijd in een busje douwen en verwachten dat het een leuke tijd wordt. Het wordt wel een leuke tijd maar er gebeuren ook nog andere dingen. Er komt een energie vrij met die mensen. Ik dacht hoe moet ik dit nou regelen.

Er zit iets van jou in dat ik denk dat het is, misschien komt dat door je muziek, een soort timing waar je mee verbonden bent die vaak goed is
Ja dat zeg ik ook wel eens. Als ik over de ontmoeting met Dank heb dan zeg ik timing is belangrijk. Potverdorie, 25 jaar moeten wachten [grote lol allebei]. Je moet het wel goed timen. Maar het is waar als het vijf jaar eerder was geweest dan – snap je. Of tien jaar, dan was het een stuk lastiger allemaal.

Dat is in de muziek een beetje als een layback houding. Of niet?
Ik denk dat dat gewoon met de hartslag te maken heeft, dat het iets fysieks is.

Hoe bedoel je dat?
In de muziek zit je natuurlijk altijd zo dicht bij gevoel, niet gevoel op emoties maar gevoel van hoe je tempo is van jezelf. Gewoon je hartslag. Als ik moet aftellen, tel ik altijd ongeveer in hetzelfde tempo af. Pas als ik heel technisch iets anders ga aftellen dan… maar dan doe ik iets technisch. Als ik van nature iets moet aftellen, zal het altijd een beetje hetzelfde zijn: medium swing.

Een beetje op het hartslag tempo?
En dan ook nog een beetje layback. Maar je hebt natuurlijk ook mensen die zijn meer opgefokt en die tellen ‘m anders af. Dat is denk ik een fysieke kwestie, dat is niet iets emotioneels. Ik denk wel eens dat mensen dat met elkaar verwarren.

Het hart is natuurlijk ook wel emotioneel maar jij ziet het echt als het tempo?
Het is ook niet zo gezegd dat het vanuit je hart komt het kan ook wel ergens hier zijn [Jacques wijst naar zijn hoofd]. Als er hier iets snel gaat waardoor je dus sneller aftelt. Met hartslag heb je echt een beeld voor je dat is bij iedereen net een klein beetje anders. Maar het zou best wel eens hier kunnen zijn. Mensen met ADHD ofzo die zijn sneller, onrustiger, praten sneller. Als ze moeten aftellen dan tellen ze ‘m anders af. En dat gebeurt uiteindelijk hier [hoofd]. Dat is iets fysiek. En ik ben extreem traag zal ik maar zeggen. Layback. Ik reageer ook niet zo snel; altijd een beetje secundair. Dat geeft me altijd een fractie van een seconde de tijd om de gedachte te nemen en daardoor lijkt het net of ik allemaal verstandige dingen zeg [grote lol].

Dat is het ook vaak. Maar je neemt er ook de extra tijd ervoor
Toen ik bij Van der Valk een leidinggevende functie kreeg toen merkte ik dat dat handig was. Ik dacht ik moet dat in de gaten houden. Ik heb dat wel als een voordeel gezien. Vroeger dan waren mensen in gesprek en dan kwam ik altijd te laat dan kwamen anderen al met iets dat ik ook aan het bedenken was. Snap je? In vergaderingen heb ik dat nog steeds. Dat wordt er… en dan kom ik… dat is al gezegd, dat is al gezegd, dat is al gezegd. En nu wacht ik tot alles gezegd is en sommige mensen zeggen iets dat ik ook graag had willen zeggen en dan vind ik dat eigenlijk ook wel goed en als ik dan nog iets mis dan zeg ik dan aan het eind, of ik vat het een beetje samen weet je, waardoor ze denken van wat zegt ie toch weer verstandige dingen. Dat komt uiteindelijk omdat ik trager ben en dat is hier iets.

Die traagheid: het leraarschap dat 25 jaar geduurd heeft voordat je dat oppakte, de horeca ertussen, Danka 25 jaar later. Dat zijn wel bijzondere layback-momenten. Het lijkt, alsof je kwaliteit van leven op een andere manier gedragen wordt, naar een ander niveau heeft weet te trekken. Het is een lange aanloop. Jij bent niet iemand die ‘pats, het is er ineens’. Daardoor is het wel een heel bestendig iets?
Het is een proces. Het zijn niet van die hele grote veranderingen eigenlijk. Het is gewoon dat ik me op een bepaalde leeftijd min of meer bewust werd van wat mijn kwaliteiten waren, van wat ik allemaal leuk vond. De geboorte van Lenya en later van Sasha waren wel twee momenten dat ik echt besefte… oh dat is het! Dat is de bedoeling!

Als je ergens goed in bent, vond ik, merkte ik toen, is het ook leuk om te doen. Dat moet je het ook blijven doen en dan moet je vooral zorgen dat het een beetje in balans met elkaar blijft. Want als je één van de drie, vier dingen die je leuk vindt om te doen te lang verwaarloosd dan gaat het ergens wringen. Ik kan best drie jaar geen trommel aanraken maar dan moet ik wel weten in januari gaan ik ‘m uitpakken. Het moet niet veel langer gaan duren. ofzo. Ik heb nog wel dingen met muziek gedaan. Af en toe eens een bongo op een feestje. Afgelopen vrijdag dan speelt er een bandje en dan ga ik even zitten.

Dan trommel je even mee?
Dan weten ze ook alle 80 dat ik kan drummen en dat is toch leuk. Dus dat. Het is wel een onderdeel van mijn leven dat ik moet blijven doen en dat is ook geschiedenis. En natuurlijk Sas en Len en … heel veel dingen vind ik leuk. Ik kwam erachter dat ik ontzettend veel dingen leuk vind en interessant en dat ik in heel veel dingen goed ben dat vind ik ook van mezelf [lachen].

Komt dat door je enorme creativiteit? Misschien ook met een nieuwsgierigheid eraan gekoppeld. Hoe zie je dat zelf?
Ik zie het meer als handigheid eigenlijk.

Handigheid klinkt voor mij als een maniertje en dat is het volgens niet
Dat is niet helemaal waar ik kan niet echt iets nieuws bedenken. Dat kan Dank wel, die kan iets bedenken dat er volgens mij nog niet was. Dat ik never nooit zou kunnen zien. Dat kan zij wel bedenken. Ik ben meer van het toegepaste, beetje collageachtige dingen. Wat ik ook met Fashion for the Public [de band waar Jacques in en ik gespeeld hebben] nog wel gedaan heb. Een collage maken. Wat er dan uitziet alsof het iets nieuws is. Ik kan wel de dingen rangschikken en als we dus muziek gaan maken dan kan ik wel arrangeren: de trompetten en de trombone en de bas en die gitaar rangschikken. Het zal niet allemaal even goed zijn maar ik denk dat dat een kwestie van ervaring is. Dat is wel wat ik wat ik hoor en wat ik zie dan.

Ik zag gisteren ook dat je het geld in een brievenbus deed en je had nog gezegd ‘ik heb geen envelop’… maar je maakte er zelf een!
Boodschappenbriefje dan weet ie gelijk wat we gekocht hebben. Ik heb erbij gezet ’je kan zien waarom ik een tientje te kort heb’. Hij krijgt eigenlijk 150. Hij heeft nu 140 en een briefje erbij dan ziet ie gelijk waarom er een tekort is.

Het is toch prachtig dat je dat soort creativiteit hebt. Je maakt zelf een envelop en je maakt er ook nog eens een mooie grap erin
Ja.

Het is altijd moeilijk om je eigen sterkte te zien
Ik zie dat ook wel maar ik zie ook wel de beperking ervan. Ik kan niet echt iets nieuws bedenken. Ik kom altijd wel met iets dat ik ergens gezien heb ook met de inrichting hier.

Dan het tehuis, dat is natuurlijk voor mij zelf ook een persoonlijk iets [Jacques en ik hebben allebei in onze jeugd een tijd in een tehuis gezeten], je hebt er zelf niet zoveel herinneringen aan. Wat denk je dat het voor je eigen Quality of Life betekent heeft?
Dat vind ik écht moeilijk. Wat ik dan ga doen, is dat ik dingen ga interpreteren die gebaseerd zijn op minder dan drijfzand. Want mijn herinneringen zijn gewoon losse flarden, zonder énig verband. Ik heb je gisteren verteld dat ik een aantal weken in een hoek heb gezeten op een blokkendoos – dus ik moet me verdrietig hebben gevoeld. Maar hoe graag ik dat ook in verband wil brengen met ander verdriet in mijn leven… dan kan je zo’n ketting maken van verdrietmomenten en dan kan je altijd weer terug gaan naar die blokkendoos. Een soort van verklaring. Maar ja.

Dat is rationeel?
Ja.

Je hebt ook helemaal geen gevoel meer van die blokkendoos hoe dat voelde?
Nee.

Wist je het zelf of hebben andere mensen het gezegd dat je op die blokkendoos gezeten hebt?
Dat is ook lastig, ik denk dat ze het me verteld hebben.

Ik denk dat ik toen zes was. Ik heb wel herinneringen dat ik in een boom geklommen ben en dan zie ik in de verte mijn ouders de tuin binnenkomen en dat ik hoog in die boom zit. Maar zelfs dat kan zijn dat ze me dat verteld hebben. Ik weet dat ze met dat verteld hebben ‘we kwamen een keer de tuin binnen en toen zat je hoog in een boom’ weet je wel. En op dat moment kan ik het beeld gewoon omdraaien alsof ik in de boom zit naar mijn ouders kijken. Dat kan allemaal, dus ik weet dat echt niet. Ik weet dat we in zandbak bezig waren daar zo, gangen graven en dan gingen er planken overheen en dan zand erop en dan moest je eronderdoor kruipen en toen is het hele zooitje in gestort. Dat is wat ik nog weet. Ik denk dat dat het enige is.

Ik heb bij meneer Peerenboom in de klas gezeten (hij was directeur van de school). Van die school weet ik hélemaal niks.

In Scheveningen bedoel je?
In Scheveningen. Ik heb daar in de vierde klas gezeten, ik weet er helemaal niks van, ik heb er ook niks geleerd. Ik moest het jaar opnieuw doen. Ik weet er helemaal niks meer van. Dus ik ben niet zo goed in de kindertijd.

Er is iets met het geheugen dat makkelijk..

Wist?
Wissen kan niet he, het gaat naar de prullenbak, het is niet weg. Misschien helpt dat bij moeilijke tijden als kind en is dat een natuurlijk mechanisme wat bij mij past. Zou kunnen. Weet ik niet. Moet ik echt de psychologie in gaan. Zou ik met een deskundige over moeten gaan praten.

Dan zou je nog wel iets voelen want dat noemen ze overlevingsstrategieën. Ik heb zelf nog altijd wel de heimwee gevoeld maar dat is bij jou niet zo?
Het is snel reinigend.

Het maakt snel een ervaring klaar
Ja. Ook dingen als zeg maar als ik terug denk aan mijn broertje. Gisteren als we dan zo die foto’s bekijken. Ik kan er nog wel een soort van verdriet hebben, voelen, dat kan wel. Niet dat hij er niet meer is. Maar nog wel dat ik nog het verdriet voel.

En dan helpt om af en toe die foto’s te bekijken eens in zoveel tijd of om er iets mee te gaan doen. Dan ben je er even lekker mee bezig, dat helpt. En ook als ik aan mijn ouders denk maar dat is minder heftig geweest die waren lang ziek. Dat is iets minder ingrijpend geweest eigenlijk. Maar het is toch wel vrij snel reinigend. Ik heb daar geen frustrerende gedachten over gehad. Met Rinus die zichzelf dan opgehangen heeft. Ik was lang zijn grote broer die voor hem zorgde op de een of andere manier. Hij was altijd al het buitenbeetje en dan trok hij met mij op, zijn grote broer.

Jullie scheelde hoeveel jaar?
Vijf jaar. Het was best wel op die leeftijd onnatuurlijk om hem te accepteren überhaupt. Maar hij kon goed keepen [gelach] en hij was bijdehand en ook intelligent. Wat dat betreft was de afstand ook niet zo groot. En hij wilde meedoen gewoon.

Ik ben in veel opzichten voor hem aan het zorgen geweest, letterlijk: huisje zoeken, ruzie met z’n vriendin, weet ik niet allemaal wat, allemaal gekke dingen dat ik aan het bemiddelen was, financiën regelen, nou ja, weet je, alles zeg maar. Was hij fotograaf had ie een brommertje, brommertje kapot, shit ja, zonder brommertje kan je niet vier foto’s op één zondag maken dan moet je een brommertje hebben om door de stad heen te rijden. Dan moest ik een brommertje betalen weet je. En dan ging hij naar Nicaragua en dan ging hij daar foto’s maken en dan was hij zijn paspoort kwijt. En dan moest ik hem weer terug zien te krijgen. Tegenwoordig is dat met internet sneller maar toen moest ik echt naar de ambassade en het consulaat en de hele klerenbende en geld overmaken.

Ik moest echt voor hem zorgen. Je zou kunnen zeggen dat.. het was ook echt wel een schok, zeg maar, het is ook wel, ik heb wel het idee dat ik het op een gezonde manier heb verwerkt in mijn leven. Ik kan er ook nog verdrietig om worden. Het is ook niet dat het weg is, dat het verdrongen is. Het is een onderdeel van mijn leven maar niet dat het mijn leven beheerst ofzo. Dat het schuldgevoel erover me beheerst. Nee.

Zelfs niet zeg maar het moment van. Rond de Kerst is het gebeurd. Als hij zich een tijdje niet liet horen… rond de Kerst kwam hij meestal wel boven water. Want hij moet toch ergens eten en drinken. En dan gingen we iets afspreken wat te doen. Dan ging hij één dag bij mijn ouders en één dag bij ons of zoiets, iets dergelijks. En toen had ik hem een maand ofzo al niet meer gezien of gehoord en toen begon ik wel een beetje, na de Kerst, begon ik wel een beetje van het kan ook zijn dat hij hem gewoon gepeerd is en dat ie lekker met z’n reet op Griekenland ligt zonder een rode cent. Dat soort geintjes kon ie ook uithalen.

Maar toen ben ik tussen Kerst en Oud en Nieuw dan eerst naar het politiebureau gegaan. Ik wil wel dat er iemand meegaat.

Je had al een vermoeden?
Het kan zijn dat hij naar Kreta is maar het kan ook wat anders zijn. En ik kan zijn huis niet in. En toen… ik was wel zenuwachtig toen ik naar het bureau ging. Dat was best wel… als ik nog een beetje me best doe dan kan ik er best nog wel kippenvel van krijgen.

Later ben ik gaan uitzoeken van wat is dan… want hij hing er al vijf weken. Dat wist ik toen nog niet dat het al zo lang was. Maar hij hing er al een week of vier, vijf. Dus al die verhalen over dat mensen dan stinken dat is niet waar. Dat viel best wel mee. Want je rook niks als je daar binnenkwam. En het was in het badkamertje om de hoek. Het zag er niet uit dat is wel waar. Maar je rook niks. Toen ben ik gaan kijken van wat zou dan de dag geweest kunnen zijn. Toen ging ik in de brievenbus kijken en dan kon je daar zien wat de dag was geweest dat hij voor het laatst de post eruit had gehaald. En hij sloeg echt geen dag over. En toen ging ik… wat deed ik op die dag, weet je wel, en op die dag heb ik hem gezien. En als je dan bij de Rijswijkseweg komt, hier zo, dan heb je hier Oud Rijswijk en dan heb je hier zeg maar Voorburg. En kom ik aanrijden en dan ga ik rechtsaf richting Den Haag en dan moet ik hier linksaf en dan is er één eikel en die gaat hier oversteken, dat mag helemaal niet er zit daar geen zebrapad, niks, en dat is mijn broer die rij ik zowat ondersteboven.

Meen je dat?!
Die rij ik bijna ondersteboven die eikel. En ik rij gewoon normaal weet je wel dus 30 – 40 maar dat is in zo’n bochtje best wel hard. Dus ik heb ook geen tijd om te zwaaien ofzo. Want er is verkeer rechts enzo. Enne. En volgens mij is ie naar huis gegaan en heeft ie zich geprobeerd op te hangen. Gelijk.

Had ie jou gezien?
Ja, hij heeft mij gezien. We hebben elkaar aangekeken weet je wel, we hebben elkaar aangekeken [Jacques maakt beweging met zijn handen van zijn ogen naar een ander zijn ogen] en dan dat en is hij naar huis gegaan en heeft hij zich gelijk opgehangen, geprobeerd op te hangen. Dat is natuurlijk wel een soort reconstructie en waar is dat op gebaseerd? Het kan ook een hele andere dag geweest zijn. Maar ik heb het wel vaak nagekeken, de agenda erbij gepakt, een woensdag…

Waarom zeg je geprobeerd op te hangen?
In eerste instantie heeft hij het in de voorkamer gedaan en zag je dat het niet gelukt was, er waren wat touwtjes gebroken, er hingen wat dingen los en later heeft hij een buisje opgezocht in de badkamer en daar is het wel gelukt. En ook met het licht. Toen we binnenkwamen konden we gewoon het licht aandoen. Dus hij heeft het gedaan voordat het donker was. Snap je? Want anders doe je het licht aan, anders lukt het niet. Anders zie je niks. Dus uhh… maar dat slaat misschien ook nergens op. Weet je.

Je denkt toch niet dat het iets met elkaar te maken heeft? Dat je hem gezien hebt?
Ik heb altijd geweten dat er een moment zou kunnen komen dat ie ontsnapt, ontglipt, dat ie het niet kan en in die periode werd het steeds erger. Dus het is niet. Het kan zijn dat het voor hem de druppel was, het kan zijn ‘dat die klote Jacques doorrijdt’, het kan zijn dat. Anders was er iets anders gebeurt een dag later, of een week later. Maar je zou je er ontzettend schuldig over kunnen voelen. Ik denk dat heel veel mensen dat soort dingen hebben. En dat heb ik eigenlijk niet. Dat heeft ook weer een beetje te maken met het gevoel dat ik echt alles gedaan heb om hem te steunen.

Over kwaliteit van leven: ik heb bij hem wel gezien dat het z’n grenzen heeft. Dat hij niet in staat was om er meer van te maken dan dat. Dat hij bij alles, ja, dat hij het er niet uit kon halen.

Dat het eigenlijk alleen maar steeds kleiner wordt? Het is verschrikkelijk dat je kwaliteit van leven zo klein wordt dat je geen andere uitweg ziet, toch?
Hij was manisch depressief, dus de kwaliteit van leven was dit [Jacques wijst een hand omhoog] of dat [naar beneden]. Snap je, dat is het. En dat is ook hier.

In je hoofd?
Er wordt een bepaalde stof onvoldoende of onregelmatig aangemaakt. Wat ik toen allemaal niet wist. Later heb ik met de huisarts gesproken en die heeft me dat toen uitgelegd. Voor die tijd… ik wist het toen al wel ja… het was een paar jaar ervoor dat ik eigenlijk begreep wat zijn ziekte was. Want ik dacht altijd met een beetje structuur en regelmaat kom je een heel end. Daar ben ik van. Rust en reinheid en wat was die derde uit het boekje? Daar ben ik van. Als je dan met moeite uit je bed komt dan moet je zorgen dat je een baan hebt – maakt niet uit wat voor baan, elke baan – elke dag gewoon opstaan en naar je baan gaan. Dan heb je een invulling van de dag. Dan komt de rest vanzelf wel.

Het is ook belangrijk dat je gewoon in een structuur zit. Had hij geen medicamenten?
Jawel. Maar een van de kenmerken van de ziekte is dat je na verloop van tijd denkt ‘ het gaat wel weer en die doktoren kletsen maar wat joh’, ‘ ik heb het helemaal niet nodig’ en dan stop je met die medicijnen. En dan zit je op de glijbaan. En dan maak je ruzie op je werk waardoor je je baantje kwijt bent. En dan maak je ruzie met je vriendin waardoor je je vriendin kwijt bent. En dan zit je weer. En dan kan je alleen maar zuipen. Ja toch?

Je probeert dan ergens troost te vinden
Ook dat is dan het enige wat je kan. En gokken en weet ik het allemaal niet wat. De hele klerenbende. Zo is dat bij hem gegaan. Dus kwaliteit van leven en hoeverre je er invloed op kan uitoefenen… ja… het is lastig, het is lastig. Ik ben gezegend met een teveel aan optimisme. Wat hij te weinig had, heb ik teveel. Ik zie altijd wel ergens iets in. En dan kan je zeggen dat is creativiteit maar dat is een bepaalde stof die wordt aangemaakt. Iets fysieks. Het is veel meer fysiek dan vaak wordt gezegd. Als hij die stof ietsje meer had gehad dan had hij andere schilderijen gemaakt in plaats van levensschilderijen over de dood. Snap je, dan had hij nét iets anders gemaakt, dan had hij nét met z’n vriendin ietsjes anders had omgegaan waardoor hij een leuke tijd had gehad. Misschien was het dan ook wel uitgegaan maar anders.

Het was nu altijd een brandje als het uitging. Dat hij dan liefdesbrieven van haar brandend door de brievenbus douwde. Dat een moeder met een kind moest vluchten voor fik. Dat soort dingen. Dus altijd in het extreme. Maar het heeft met een stof in je hersenen te maken. En hoeverre kon hij nou bepaalde kwaliteit van leven verbeteren door bepaalde beslissingen te nemen? Tja, medicijnen, inderdaad. Een liefdevol iemand naast je die je helpt bij de medicijnen. Dat. Dat. Veel meer zat er voor hem niet in. Dus. Het is wel prettig als je in de loop van je leven een beetje inzicht krijgt hoe je in elkaar zit en dat je dan de mogelijkheden en beperkingen ziet van wat je kan, richting geven aan je leven dat is het. Dan ben je al een heel eind. Nou ja, niet iedereen kan dat, dat is gewoon zo. Dan is het ook niet een kwestie van ga je in de stad wonen of ga je op het platteland wonen. Dat helpt dan niet.

Nee, dat is dan meer dat je in het middengebied zit maar niet als je op het lagengebied zit, zeg maar.
Ik weet het niet, Plik, ja de kwaliteit van leven bij Plik. Daar moet je eens met hem over praten. Als ik het zo zie dan denk ik… a. hij leeft nog doordat ie liefdevolle mensen om hem heen heeft. Die hebben  gewoon z’n leven gered. Concreet. Anders was ie dood geweest. Ik denk dat sinds hij gestopt is met roken dat hij zich beter voelt. Maar hij komt er niet veel uit. Te weinig sociale contacten maar dat heeft niet zozeer met de plek te maken. Want hij heeft ook in Groningen gewoond, echt in het centrum en daar zag hij ook niet zoveel mensen.

Al met al: de kwaliteit van leven is volgens mij wel enorm verbeterd doordat ze samen dit huis hebben gekocht. Ja, Maar misschien is dit voor hem ook wel het uiterste wat er uit te halen is op dit moment.

Maar dat is velen malen beter dan in Groningen zitten?
Dan was hij al drie keer dood geweest. Dan was hij al lang dood geweest. Dan was ie ook onder miserabele omstandigheden gestorven. Het is niet zo erg als je 65 wordt of 85 dat maakt niet zoveel uit maar hij was onder miserabele omstandigheden gestorven… en ook gewoon een paar weken blijven liggen.

Kan je mensen helpen bij het verbeteren van hun kwaliteit van leven? Ik weet het niet. Ik denk wel dat er heel veel mensen behoefte aan hebben om een steuntje in de rug te krijgen, een tikkie. Ik denk dat het uiteindelijk alleen zit op het niveau van dat je inzicht krijgt in wat je eigen kwaliteiten zijn. En wat je leuk vindt. En wat je leuk vindt dat moet je echt in je kindertijd gaan peuren. Wat vind je leuk? Vind je tekenen leuk dan moet je daar wat mee gaan doen. Dat.

Ik kan ook wel herinneren dat je gezegd hebt dat toen het voor mij zo moeilijk was in 2007, toen ik zo tegen een depressie hing, toen zij je ook als je iets van plan bent dan moet je me eerst even bellen. Heel mooi
Dat is natuurlijk wel zo. Mensen om je heen kunnen je helpen op bepaalde momenten, niet altijd.

Op bepaalde momenten kunnen ze nóg iets doen. Als je op een gegeven moment te ver doorgezet ben dan denk ik.. dat het niet meer kan. Dan ben je verloren in dat contact
Omdat ik uiteindelijk denk dat het menselijk contact een van de mooiste dingen is die er zijn. Klaar. Je kan behoefte hebben aan veel of weinig of aan uitbundig of aan klein en intiem. Maar dat is één van de mooiste dingen die er zijn. Ik denk dat je dat ook echt nodig hebt. Je hebt het nodig om van anderen te horen dat je goed bent in tekenen. Ik teken gewoon. Ik weet helemaal niet of het goed of niet goed is. Het lijkt eerlijk gezegd niet op een koe. Als mijn moeder zegt ‘joh prachtige koe’ dan denk ik ‘ja het lijkt er wel op’. Dus anderen geven je de bevestiging van wat je kan. En dat helpt. Als mijn tekendocent kwaad wordt omdat ik mijn tekentalenten verkwist dan vind ik dat ook een compliment.

Daar kom ik zo even bij. Even nog over je broer, Rien is het toch?
Rinus, Rini.

Je hebt volgens mij wel eens tegen mij gezegd dat het tehuis daar wel mee te maken zou kunnen hebben?
Ja, ja. Omdat hij heeft daar ook gezeten. Hij was een peuter. Bij z’n moeder weggehaald. Ja, dat is moeilijk om te zeggen. Ik denk dat het meespeelt want het kan niet zo zijn dat ervaringen geen invloed hebben op je leven. Dat kan niet. Je kan niet iets ervaren en dat er dan niks mee gebeurt. En het is een ingrijpende gebeurtenis in een kinderleven dus het moet invloed hebben gehad op de verhouding tussen hem en zijn, mijn vader en moeder. Dat kan niet anders. Maar het is ook zo dat als je in een groot gezin geboren wordt dat je dan de aandacht moet delen met anderen en zo zijn er nog wel meer factoren. Dus het zou kunnen. Hij heeft daar denk ik een half jaartje gezeten. Misschien drie maanden. Maar dat zijn dingen die ik niet meer precies weet. Hij kwam natuurlijk als eerste terug want mijn moeder was toen in verwachting van Marcel want die kwam erna. Dus hij mocht als eerste terugkomen. Dus misschien is het maar drie maanden geweest.

Toch enorm veel. Als je drie jaar bent en je bent drie maanden weg. Dat is procentueel heel wat
Ja. Dus als in de kindertijd een verstoring optreedt in het contact me je moeder, wat op dat moment het belangrijkste contact is, dan kan je daar je hele leven last van hebben. Dat kan, ja.

Sommigen zullen dat niet hebben en anderen wel?
Ik ben er van overtuigd dat het zo is. Ik ben ervan overtuigd dat een goed contact met je moeder en je vader in je eerste jaar je voor je hele leven kan vormen. Ik zie dat op mijn werk ook. Als een jongetje van gescheiden ouders gaat puberen tegen mij zeg ik ‘doe dat lekker thuis’ maar dat mag ik niet meer doen want hij kan niet tegen z’n stiefvader puberen. Die blijft altijd aardig gezellig doen of hij geeft hem een klap. Want hij kan niet puberen tegen zijn stiefvader. Zijn eigen vader ziet hij niet meer. Dan gaat ie mij ervoor misbruiken.

Uiteindelijk denk ik: manisch depressiviteit heeft te maken met het aanmaken van een stof. Ik denk eerlijk gezegd dat het in de DNA opbouw zit en dat mijn vader dat ook gehad heeft. Wellicht in mindere mate en misschien omdat mijn moeder er was, kwam hij er doorheen.

Werd hij er doorheen gelaveerd?
Hij kon ook wel vervelend zijn, chagrijnig, die zag echt nergens de lol van in. Altijd mopperen, altijd mopperen, op werk en op de buren en op zijn familie en dit. Hij kon wel lachen maar het was eigenlijk best wel een beetje een brommerige man. Pas later in zijn leven, misschien ook omdat al de zorgen weg waren, werd hij vrolijker. Luchtiger. Hij had zes kinderen. Hij had gewoon veel te weinig geld. Overdag werken en nog drie avonden erbij werken. En dan nog geld tekort komen. En dan mijn moeder ook nog eens een keertje werken bij Albert Heijn. En nog geld tekort komen. Dat soort zorgen. En ook niet zo, hoe zeg je dat, sociaal ook niet zo sterk buiten de familie, hij had een hele grote familie daar had je je handen al vol aan.

Voor gewone vrienden had hij geen tijd?
Daar had hij geen tijd voor. Maar ik merkte op een gegeven moment dat hij het moeilijk vond om met andere mensen in contact te treden. Dat het hem niet makkelijk afging. Dus ik denk dat het iets in de DNA is wat doorgegaan is.

Dan als leraar van VMBO. Wat is de rol van opleiding in Quality of Life?
Nou ja, ik doe gewoon dingen waar ik ontzettend veel plezier in heb. In veel opzichten lijkt het ook wel wat ik in de horeca deed.

Niet voor jezelf, ik bedoel ik voor de kinderen
Voor de kinderen?

Ja, je zei dat over je de talenten dat je daar vooral moet gaan kijken in je jeugd. Is dat dan je jeugd van de lagere school of de middelbare school?
Nee, dat gaat door natuurlijk. Het gaat door tot je volwassen leven en dan heb je het nog nodig dat iemand tegen je zegt ‘je bent de beste, je doet het goed of nou je moet even hier op letten’. Dat gaat door. Het is wel zo dat ik heel goed probeer te kijken waar zitten de talenten van die kinderen. Soms zie ik het niet. Ik vind eigenlijk dat ik het te vaak niet zie. Dat ik ze allemaal hetzelfde vind. Dat ik het veel te weinig zie. Tot in het extreme aan toe dat van een jongen die op de kunstacademie succesvol is terwijl hij bij mij op het VMBO zat. En toen kon ie niks. Dat heb ik niet goed gezien.

Maar goed als iemand niet iets laat zien, is het ook moeilijk om het te zien?
Maar ik moet hem de gelegenheid geven om het wel te laten zien. Ik heb nu een paar gastjes die zitten de héle dag te tekenen. Dan is het wel makkelijk. Die maken een toets, hupperdepup, een drie. En dan gaan ze tekenen. Dan zeg ik ‘het zou wel prettig zijn als je af en toe ook een vijf haalt omdat met een beetje praktische opdrachten kom jij wel aan een zesje. Want die drie daar heb je niet veel aan. Maar ik vind wel dat je met dat tekenen moet doorgaan.’

Dat stimuleer je gelijk al?
Ja, ‘dat is jouw talent daar moet je echt iets mee doen’. Dat vind ik dan leuk. Maar ik vind dat ik het veel te weinig zie. Nou ja, hoe moet ik het zeggen. Ik kan dingen noemen van die wel gelukt zijn. Een paar gastjes op de andere school die waren net even een tikkeltje slimmer, enthousiast en die hadden elkaar en toen hebben we een vak erbij gedaan zelfs. Economie. Die waren best wel slim. Maar die schreven slordig, die waren dyslectisch. Dus dan kom je niet op de MAVO terecht en die wilden ook iets met de handen gaan doen. Daar waren ze trouwens goed in. Maar die konden wel goed logisch nadenken. Die begrepen de teksten, met een beetje pijn en moeite, dat ging wel goed. Ze steunden elkaar goed dat gaf me eigenlijk het idee als ik die nou met z’n vieren gekoppeld kan houden dan kan ik ze gewoon binnen de lestijd die we hebben een heel vak extra geven en daar gaan ze ook examen in doen. Dat was het jaar daarvoor met een gastje gelukt. Als die kinderen gemotiveerd zijn dan hoef je alleen maar zeggen dat ze het goed doen. En even uit te leggen ‘je moet dit even lezen’. Dan is het ook best wel makkelijk. Je hoeft alleen maar te zeggen ‘je doet het goed, fantastisch, snap je dit, maak dit nog even’. En dan gaan ze het doen. Dan heb je ook contact met die kinderen en dan is het makkelijker om ze te stimuleren en het gevoel te geven dat ze het goed doen.

Sowieso bij de technische opleidingen, zoals bij Corbulo en ook in Zwolle, daar gaan we met z’n allen wel op zoek naar waar ligt het talent van de kinderen. Kan hij goed timmeren of zagen of is het meer iemand van de elektro waar verfijnde motoriek vereist is. Dus dan zijn er toch wel veel die op hun plek komen. Ongeveer de helft. Er gaan er ook nog veel iets totaal anders doen. Uiteindelijk is dat een van de belangrijkste taken om te kijken waar liggen de talenten van de kinderen.

Enorm vormend. Waar we gisteren over hadden tijdens de wandeling: voor Quality of Life zijn belangrijk: het eerste is de mogelijkheden hebben – dat kunnen ook talenten zijn – en als tweede je moet ook de motivatie hebben, en de derde, naar aanleiding van die koelkast van je zus: je moet de creativiteit hebben om de juiste koelkast te kiezen, beter bij de kringloop dan die hele dure?
Ja in sommige omstandigheden wel ja.

Het lijkt het me ook dat je daar een rol hebt in de creativiteit. Om de mogelijkheden van de kinderen te ontdekken, te kijken naar hun motivatie, wat als ze niet willen ja dan houdt het natuurlijk ook op
Dan houdt het op.

Maar de creativiteit zit wel weer in het feit dat je zo’n groep van vier bij elkaar zet en een extra vak geeft?
Nee, dat hadden ze zelf al gedaan.

Dat hadden ze zelf al gedaan??
Ze kropen al bij elkaar. Dus het ligt voor je.

Maar je moet het wel doen
Het jaar daarvoor heb je één leerling geholpen en dan denk je ja zou dat nou kunnen met vier. Dan denk je nou ik heb binnenkort oudergesprek, je hebt met de ouders goed contact, je weet dat het beschermde milieus zijn dus die worden thuis gesteund. En dan denk ik laat ik die ouders eens blij maken met het oudergesprek ‘is dit iets wat voor jullie kind?’ Dat vinden ze prachtig. Het waren jongetjes die haalden 8-en, 9-en en 10-en, Snap je. Dus die moet je iets erbij geven anders gaan ze zich drie jaar lang vervelen. In het tweede jaar zijn we daar mee begonnen. Als het goed is, zijn ze er nu mee begonnen om het als examenvak extra te doen. Ik denk het wel. Ik hoop dat ze dat geregeld hebben. Ik denk het wel. Je weet het niet. Het was wel erg van mij afhankelijk. Mijn collega gaf wel gelijk aan ‘ja daar moet ik uren voor krijgen’. Die zit tegen z’n pensioen aan, die moet nog één jaar werken en die begon gelijk over zijn uren. Ik zei ‘wat lul je nou man, je zit tegen je pensioen aan, je krijgt zoveel vrije tijd straks’, ‘ouwehoer niet, geef die kinderen gewoon één uurtje in de week, je hoeft ze echt niet les te geven, niks, het gaat als een speer gewoon, je moet zeggen welke bladzijde ze moeten maken, meer hoef je niet te doen’

Maar je geeft die kinderen een enorme duw in de rug geeft
Ja. Het kost niet zoveel tijd. Ik weet niet of dat gelukt is. Het zou wel erg zijn als het niet zo is. Ik denk eigenlijk wel dat ik wel gehoord zou hebben als het niet gelukt is. Dat denk ik wel ja. Misschien ga ik dinsdag even kijken. Ik moet dinsdag even in Voorbrug zijn voor een paar kleine dingen.

 

Totaal ander onderwerp: D&S Appartementen, de Bed & Breakfast die je hier begonnen bent dat is ook een Quality of Life.
Dat komt echt voort uit iets wat je samen doet. Het is een idee van Danka. Die denkt van ‘het huis is zo groot’. Iedereen doet iets met de ruimte die het overheeft. De één begint een garage en gaat auto’s slopen of uit elkaar halen, dat doet Jan aan de overkant, die verdient daar een zakcentje mee. De volgende heeft er een museum of een galerie van gemaakt en weer een ander die er heeft een drumwinkel, even verder op, en die doet de jambe-cursussen. Dus iedereen doet wat met de ruimte. Deze ruimte hier was eigenlijk al voor een gedeelte zo ingericht: de vloer was erin gelegd en de verwarming enzo.

Het is haar idee zal ik zeg maar zeggen. Maar wel een idee waar we echt ontzettend veel plezier aan hebben gehad om het samen te doen, samen te bedenken en uit te voeren en de een is hier goed in en de ander is daar goed in. Je krijgt het gevoel dat we elkaar daar in konden aanvullen.

Je voelt het ook hier en misschien komt het daardoor wel dat het een hele mooie speciale ruimte is. Misschien komt het wel door die liefde die erin zit?
Het heeft natuurlijk met de kleur te maken, de vorm, en het licht en iets dergelijks. Het zijn ook wel soms technische dingen waardoor een ruimte prettig voelt.

Tuurlijk dat is ook zo. Maar het voelt prettig. Dat is het belangrijkste. Het is niet zo dat je denkt wat zitten de balken die hier harmonisch in het plafond
Eigenlijk is het slordig gedaan [veel lol].

Het is heel natuurlijk, het is niet gepolijst
Het had netjes af gestuukt moeten worden.

Dat zie je niet want je voelt je heel prettig
Het is wel heel erg leuk om te timmeren en te zagen en te schilderen en er mensen bij te halen die dan dingen voor je doen en dan elke keer iets te zien want leuker en mooier wordt. Dat je op een goede dag gaat beginnen met van okay we gaan het verhuren. En we gaan filmpjes maken en we gaan het rondvertellen en er komen mensen! Een collega van mij, Remco, was mijn eerste gast. Het jaar ervoor was hij naar Italië geweest en was hij ziek geworden en slecht behandeld in het ziekenhuis. Die wilde nooit meer Nederland uit. En die hoorde in oktober dat het hier vanaf april klaar is ‘ga ik gelijk boeken’ zegt ie, ‘ik zet ‘ m erin’. En dan heb ik een Word-bestandje gemaakt met al die weken erin en dan Remco er gelijk ingezet. In die zomer is hij ook de enige gebleven [grote lol].

Maar goed de kop is er wel af
De laatste dag moest er nog een schakelaar gedaan worden. Echt gaaf man, echt fantastisch.

Mooie timing
Toen kwamen er ook nog vrienden van hem bij en lagen ze lekker allemaal in de tuin. Ja, mooi dat het dan op die manier gemaakt is en dat het er dan ook mensen kwamen om het te bewonderen.

Dat vind ik een complimentje

Dat is ook weer: complimentje nodig
‘Wat ziet er mooi uit, al die details’, ja, dan krijg je een complimentje. En het is mooi om iets samen te maken maar het is ook wel grappig als we nu zoals in de hal of andere dingen iets anders moeten maken dan hebben we al meer iets… kan ik het minder aan haar laten, merk ik. Want ik heb hier volgens mij alles gelaten zoals zij het wilde. Eerst stond hier een bed dat vond ik eigenlijk beter. Nog steeds vind ik dat beter als hier een bed staat.

Dat vind ik ook
En als daar een tafel staat.

Ik wilde het niet zeggen maar deze plek is fijner dan de middelste [het appartement heeft drie niveaus en op de middelste staat nu het bed]
Ja. En als niet de bank er staat maar de twee rode stoelen die beneden staan.

Ik zou hier de master bedroom van moeten maken
Dat was het, dat vind ik eigenlijk beter.

Dit is zo’n fijne plek en als je hier lekker kan zitten. Misschien moet je hier ook een bureautje neerzetten als iemand wil schrijven
Eigenlijk moeten die dingen weer los.

Zeker die moet je gebruiken als extra
Als er twee kinderen zijn.

En misschien kan je zelfs die tafel zelfs daar nog zetten. Misschien wordt het dan iets te beperkt
Deze tafel wil ik het liefst beneden hebben. Helemaal beneden.

Als echte keukentafel. Mee eens. Dan gaan mensen ook makkelijker daar eten
Er staat beneden al een grote tafel en die kan je uitschuiven zodat je met z’n 14-en aan tafel kan zitten. Ik heb liever deze beneden. Ik heb al die dingen gewoon aan haar gelaten. Als we nu iets gaan beginnen dan zit ik een beetje te duwen. Uiteindelijk gaat het nog steeds zoals zij het wil, weet je wel. Maar we hebben het hier meer in harmonie opgebouwd.

Je bent niet alleen een creatief maar je bent ook heel erg goed in koken. De Quality of Eten wat is dat? Wat is de rol van eten?
Koken is ook nadoen. Dat kan ik niet zelf. Ik vind het wel belangrijk om lekker te eten, om smaak te hebben, om te proberen. Ik denk, ja, altijd wel een grappige wereld eten en voedsel en alle verhalen eromheen waar het vandaan komt en wat erin zit. Als je je er een klein beetje in verdiept dan is het ook niet zo moeilijk om gezonder te eten dan pakjes en zakjes. Dat is rommel. Dat is me wel duidelijk. Dus er komen niet veel pakjes en zakjes in huis. Gister stiekem nog een beetje van de kruiden op de zalm geknikkerd. Maar dat mag eigenlijk niet.

Je doet het met een eenvoud… binnen een half uur staat een enorme lekkere maaltijd op de tafel. Dat is ook heel bijzonder
Aaa, je doet gewoon een boontje en een stukje vis en daar kan niks aan mis gaan.

Als zou ik het doen dan zou van alles mis gaan
Dat is een paar keer. Zo als met de peertjes die ik verkloot heb want die heb ik weggegooid. Want dat is jammer man want die dingen waren lekker.

Lekker in de wijn
Dat waren de laatste peren van de boom. Die waren echt lekker geweest. Ik had er echt een lekker sausje bij gehad met kaneel erin en roomsaus. Dan was ze echt lekker, ooh man. Ik heb ze een paar keer gemaakt en ze waren zo lekker. Maar goed deze waren en nog te hard en verbrand. Ik kon er niks meer mee.

Maar… met die zalm dat is gewoon op het vel, laten liggen, goed kijken, laag zetten, deksel erop, klaar, klein beetje water erbij. Kan niks aan mis gaan. En een goede zalm kopen. Deze was ook nog een beetje gekweekte zalm.

Hij smaakte goed hoor
Dat is het nadeel. Die gekweekte zalm is ook best wel lekker. Als je ziet hoe die dingen gekweekt worden dan wil je ze eigenlijk niet meer.

Daar moet je eigenlijk niet bij stil staan
Nou ja, soms wel, want we leven toch nog steeds in een van de rijkste plekjes van de wereld. We kunnen met ons consumentengedrag een klein, een klein tikje geven. Als je met z’n allen een klein tikje geeft dan gaat er wel ergens iets veranderen. De zee wordt nu helemaal leeg gevist. Ik snap wel dat ze dat gaan kweken. Maar het moet toch anders kunnen. Er wordt ook uitgebreid over nagedacht. Ook in China waar het grote consumenten zijn en die halen ons op dat gebied ook in.

Ja?
Dat denk ik wel, ja. Die komen op een gegeven moment ook door dat dictatoriale systeem met oplossingen zo groen, tien keer groener dan hier.

Je denkt juist door het systeem dat ze daardoor de versnelling erin brengen?
Helemaal geen discussie over windmolens. Pang: 100 windmolens. Helemaal geen horizonvervuiling discussie met inwoners van Katwijk. Ze zetten er zoveel windmolens neer dat er geen horizon meer is. Natuurlijk die mensen zijn niet achterlijk, die denken er ook over na. Die gaan dat veranderen natuurlijk. Die willen als middenklasse ook hun kwaliteit van leven verbeteren. Die willen niet in een stad leven waar hun kinderen door de aardgassen stikken. Dat willen ze niet. Die weten dat wel. En die maken ook ongelofelijke stappen. Als je in Hangzhou komt dan sta je op een kruispunt. Achterlijk druk. Iedereen staat te wachten. Je denkt ‘waarom gaat niemand lopen, niemand gaat rijden’. En dan ineens gaat er ergens eentje op groen en je hoort niks! Ze rijden allemaal elektrisch. Je hoort ‘fuufff’ en dan zijn er 100 voorbij. Brommertjes, scootertjes, autootjes. De hele stad rijdt elektrisch. Ik weet niet hoe ze het voor elkaar gekregen hebben. Ik denk dat ze hebben gezegd ‘wie nog in een scootertje wil rijden, die rijdt elektrisch en wie dat niet doet die wordt opgesloten’. Die hele stad rijdt elektrisch. Het is zachtjes. Hangzhou is ook echt een stad voor de middenklasse. Er is een groot meer, een vakantiegebied eromheen, mensen gaan er graag naar toe. Aan de rand zijn er ook wel arme en ook wel hele grote arme gebieden maar in dat centrum is het stil. Dus die halen ons in, ja.

Dus eten is belangrijk. Tuurlijk. Ik wil graag 96 worden maar ik wil graag 90 jaar gezond zijn. Zoveel mogelijk dingen kunnen doen. Want ik vind veel dingen leuk maar je moet wel een beetje tijd hebben. Wel een beetje de tijd hebben. Je weet natuurlijk niet of die tijd je gegund is maar ja we gaan er maar vanuit van wel.

 

De laatste: wat is voor jou belangrijk in een goede Quality of Life?
Dat zijn de mensen om je heen. De mensen om je heen die kunnen je stimuleren en je kan die ook stimuleren, je kan ze liefde geven, je krijgt liefde terug. Dat is gewoon de belangrijkste motor van kwaliteit. Als je mensen kan aangeven dat ze ergens goed in zijn. Gewoon je kinderen, je ouders, je familie, je vrienden, je kennissen, de mensen waar je mee werkt, dat. Gewoon de mensen om je heen. De mensen die je tegenkomt in de supermarkt. Met een glimlachje kan je die mevrouw achter de kassa laten merken dat ze het hartstikke goed doet. Ja toch. Dat. Heel eenvoudig eigenlijk. Niet veel ingewikkelder maken dan dat.

Mooi dank je wel Jacques. Heb je zelf nog iets?
Nee, niet zoveel. Heel veel dingen besproken hoor. Bijna mijn hele leven.

D&S vakantie appartementen